Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου 2015

Η λύρα της Θράκης - Τραγούδια των αναστενάρηδων



Η λύρα της Θράκης

Η Θρακιώτικη λύρα είναι ίσως η παλαιότερη λύρα του ελλαδικού και γενικά του Βαλκανικού χώρου. Παιζόταν σε ολόκληρη την παλιά βυζαντινή Θράκη. Είναι  αχλαδόσχημη,  τρίχορδη, με χορδές εντέρινες και κράτησε την αρχαϊκή της μορφή, ενώ παραλλαγές της εξελίχθηκαν σε διαφορετικού τύπου λύρας, όπως πολίτικη, μακεδονίτικη και γκαντούλκα (βουλγάρικη). Είναι το όργανο που από παράδοση μαζί με το νταούλι συνοδεύει το χορό των Αναστενάρηδων. Είναι, θα έλεγε κανείς το ιερό όργανό τους. Το άκουσμά της τους συγκινεί ιδιαίτερα, όπως εξ άλλου και κάθε άνθρωπο με παραδοσιακά ακούσματα. Για τον λόγο αυτό σήμερα υπάρχουν Θρακιώτες λυράρηδες, σχεδόν, μόνο σε μέρη όπου γίνονται τα Αναστενάρια και διάσπαρτα στον βόρειο νομό Έβρου.
Η Θρακιώτικη λύρα κατασκευάζεται από μονοκόμματο ξύλο (συνήθως μουριά ή καρυδιά). Αποτελείται από το ηχείο, το χέρι ή λαιμό και  το κεφάλι, όπου είναι περασμένα από πίσω προς τα μπρος τα κλειδιά δηλαδή τα κουρντιστήρια που λέγονται και τσουβιά. Οι χορδές ή χόρδες είναι από έντερο, ενώ το καπάκι του ηχείου είναι κυρίως από τσάμι (πεύκο).
Το κούρντισμα της λύρας της Θράκης είναι το ακόλουθο: λα, ρε, σολ. η μεσαία χορδή, που είναι η χαμηλότερη σχηματίζει με τις δύο ακραίες χορδές διάστημα  5ης καθαρής.
Το δοξάρι της λύρας διατηρεί ακόμη μπορεί να πει κανείς μια από τις πρώτες φάσεις της ιστορικής εξέλιξης του τόξου  εγχόρδων οργάνων.  Οι τρίχες του δοξαριού από αλογοουρά είναι χαλαρά περασμένες και τεντώνονται κατά το παίξιμο με τα δάκτυλα του δεξιού χεριού. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι και το παίξιμο της λύρας. Τα δάκτυλα του αριστερού χεριού δεν πιέζουν από πάνω τη χορδή, όπως π.χ. στο βιολί ή στη λύρα του Πόντου, αλλά από τα πλάγια με τα νύχια. Επίσης άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι μαζί με τη χορδή όπου παίζεται η μελωδία, το δοξάρι δονεί ταυτόχρονα και τη μεσαία χαμηλότερη χορδή που ηχεί σαν ισοκράτης, δημιουργώντας έτσι την πιο απλή μορφή πολυφωνίας που συνήθως συναντάμε στην δημοτική και Βυζαντινή μουσική μας παράδοση. Ο τρόπος παιξίματος, οι χορδές από έντερο, η συγχορδία, δίνουν ένα χρώμα ήχου στη λύρα της Θράκης που δίνει την αίσθηση του «καρβουδίσματος».
Δυστυχώς σήμερα υπάρχουν λίγοι Θρακιώτες λυράρηδες, όμως τα τελευταία χρόνια, νέα παιδιά δείχνουν ενδιαφέρον και έτσι εμφανίζονται νέοι λυράρηδες και υπάρχει ελπίδα ότι το θαυμάσιο αυτό άκουσμα δεν θα λείψει από την παράδοσή μας.

Τα καθιστικά τραγούδια της περιοχής Σωζο-Αγαθουπόλεως

Τα τραγούδια της περιοχής αυτής είναι αργόσυρτα και ιδιαίτερα μελισματικά. Τα χαρακτηριστικά τους (όπως έχει γράψει και ο Παντελής Καβακόπουλος), είναι μια έντονη ιδιοτυπία στη ρυθμομελωδική τους υφή η οποία τα κάνει να ξεχωρίζουν σημαντικά από τα καθιστικά τραγούδια του κυρίως ελλαδικού χώρου και να αποτελούν μια ιδιαίτερη μορφολογική κατηγορία ελληνικών καθιστικών τραγουδιών.
Οι μακρόσυρτες φράσεις τους είναι σχεδόν ταυτόσημες με τα αργά στηχηραρικά μέλη της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής μας μουσικής.
Παραθέτω τέσσερα βίντεο με τραγούδια που τραγουδιούνταν με πάθος στα αναστενάρικα χωριά της Ανατολικής Ρωμυλίας από όπου ήρθαν οι παππούδες μου και τα τραγουδάμε και εμείς σήμερα με ιδιαίτερη συγκίνηση με τη συναδεία της Θρακικής λύρας.


4 σχόλια:

  1. ΑΓΑΠΗΤΕ ΚΥΡΙΕ ΠΙΝΕΛΗ ΘΕΡΜΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ, ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΩΣΤΙΑΝΩΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ, ΓΙΑ ΤΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΥΡΑ ΜΑΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΒΙΝΤΕΟ ΠΟΥ ΑΝΕΒΑΣΑΤΕ.ΝΑΣΤΕ ΠΑΝΤΑ ΚΑΛΑ.ΕΧΕΤΕ ΚΑΙ ΕΣΕΙΣ ΜΗΠΩΣ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΡΗ ΜΑΣ?Μ ΑΠΕΙΡΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΤΡΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΗΛ 6946122884 ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ ΣΕΡΡΩΝ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ΤΕΛΙΚΑ ΕΙΔΑ ΟΤΙ ΕΙΣΤΕ "ΔΙΚΟΣ" ΜΑΣ,ΔΕΝ ΤΟΧΑ ΠΡΟΣΕΞΕΙ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ,ΑΝ ΚΡΙΝΩ ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΘΕΤΟ, ΝΑΣΤΕ ΑΠΟ ΜΠΡΟΝΤΙΒΟ.ΝΑΣΤΕ ΚΑΛΑ ΠΟΛΥ ΧΑΡΗΚΑ.ΘΕΛΩ ΝΑ ΣΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΩ ΟΤΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΠΑΙΖΕΙ Ο ΣΥΧΩΡΕΜΕΝΟΣ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΤΡΙΚΟΣ(Ο ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ) ΕΙΝΑΙ ΓΥΡΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΟ ΜΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟ ΧΑΛΑΡΗ.ΕΙΝΑΙ Η ΣΕΙΡΑ "ΑΣΜΑΤΑ ΔΗΜΩΔΗ ΔΗΜΩΝ ΩΔΕΣ" ΚΑΙ ΕΧΕΙ 13 ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΚΑΙ ΕΧΕΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΟΥ.ΘΕΛΩ ΕΠΙΣΗΣ ΝΑ ΣΑΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΩ ΟΤΙ ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΠΟΥ ΑΝΕΒΑΣΑΤΕ "ΚΩΣΤΗ ΜΟΥ ΒΟΙΒΟΝΤΑ"ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΡΑΓΟΥΔΑ Ο ΣΥΧΩΡΕΜΕΝΟΣ Ο ΘΕΙΟΣ ΜΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΡΙΚΟΣ.ΣΑΣ ΕΥΧΑΣΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ ΚΑΙ ΠΑΛΙ.ΣΤΡΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ ΣΕΡΡΩΝ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γειά σου αγαπητέ μου Θόδωρε. ήμερα είδα τα μηνύματά σου. ναι είμαι από το Μπροντίβο και μέναμε στο Ηράκλειο του Λαγκαδά.Πυροβατώ πολλά χρόνια και παίζω λύρα στα Αναστενάρια του Λαγκαδά στο κονάκι του Τάσου του Γκαϊτατζή. τη λύρα την έμαθα από τον "παππού" τον Γιάννη Στρίκο με τον οποίο στη Νεάπολη που έμενα είμασταν κάθε μέρα μαζί. είμασυε και ψιλοσόϊ. όπως και με τον Τάσο τον Ρέκλο γιατί η αδελφή του παππού μου, η γιαγιά η Μαρούλα ήταν παντρεμένη με Ρέκλο . ήξερα και τον πατέρα σου. θα χαρώ ιδιαίτερα κάποια στιγμή να σε γνωρίσω. εσύ παίζεις λιούρα; με αδελφίκούς αναστενάρικους χαιρετισμούς Κώστας

      Διαγραφή
    2. ΑΓΑΠΗΤΕ ΚΩΣΤΑ,ΕΠΕΤΡΕΨΕ ΜΕ ΝΑ ΣΟΥ ΜΙΛΩ ΣΤΟΝ ΕΝΙΚΟ.ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΙΔΩ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΟΥ ΣΥΝΕΛΕΞΑ ΤΙΣ ΠΛΕΟΝ ΑΡΙΣΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΟΥ!!ΔΕΝ ΥΠΕΡΒΑΛΛΩ ΕΚ ΧΑΡΑΚΤΗΡΟΣ!!!ΞΕΡΕΙΣ ΟΤΙ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ,ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΙ ΚΑΙ ΣΥΧΩΡΕΜΕΝΟΙ ΠΛΕΟΝ ΚΑΙ ΟΙ 2 ΔΥΣΤΥΧΩΣ!!!ΕΠΕΤΡΕΨΕ ΜΕ ΝΑ ΣΟΥ ΔΙΟΡΘΩΣΩ ΣΤΟ ΕΞΗΣ,ΜΕ ΠΟΛΛΗ ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΣΕΒΑΣΜΟ!!ΤΗΝ ΛΕΞΗ ΠΥΡΟΒΑΤΩ ΤΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΟΙ ΛΥΣΑΛΕΟΙ ΔΙΩΚΤΕΣ ΤΟΥ ΕΘΙΜΟΥ ΜΑΣ,ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΛΕΜΕ "ΕΙΜΑΙ ΑΝΑΣΤΕΝΑΡΗΣ".ΣΕ ΞΕΡΕΙ ΚΑΙ Η ΜΗΤΕΡΑ ΜΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΟΙΚΤΟ ΒΒΛΙΟ,ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΛΗΞΙΑΡΧΟΟ!!!ΕΓΩ ΕΙΜΑΙ 57 ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΕΙΜΑΙ ΑΠΟΣΤΡΑΤΟΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΕΛ-ΑΣ,ΕΧΩ ΔΕ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΗ.ΜΕΧΡΙ ΤΑ 16 -17 ΕΙΧΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΛΥΡΑ,ΔΥΣΤΥΧΩΣ Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ ΔΕΝ ΜΕ ΕΝΘΑΡΡΥΝΕ ΚΑΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΠΩ ΜΕ ΑΠΕΤΡΕΠΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΥΤΗ.ΜΟΥ ΕΛΕΓΕ ΝΑ ΚΟΙΤΩ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΥ.ΞΕΡΕΙΣ ΓΙΑΤΙ?Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΙΟ ΦΕΥΓΑΝΕ ΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ(ΓΑΜΟΥΣ,ΑΡΡΑΒΩΝΕΣ,ΒΑΠΤΙΣΙΑ ΚΛΠ)ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΓΥΡΝΑΓΑΝΕ ΣΠΙΤΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 7 ΜΕΡΕΣ!!!ΕΤΣΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣΑΝ ,ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΛΟΓΟ,ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΟΥΣ!!!ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ ΕΧΕΙ 3-4 ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΞΑΝΑΠΙΑΣΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΑΣΧΟΛΟΥΜΑΙ.Ο ΑΔΕΛΦΟΣ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΝΕΩΤΕΡΟΣ ΚΑΤΑ 6 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ,ΤΟΝ ΜΟΙΑΖΕΙ ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΑΛΕΝΤΟ.ΟΤΙ ΕΜΑΘΑ ΕΓΩ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΑΣΧΟΛΟΥΜΑΙ ΑΥΤΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΟ ΜΑΘΕΙ ΣΕ 3 ΜΗΝΕΣ!!!ΕΙΧΕ ΔΟΥΛΕΨΕΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΑΝ ΛΑΙΚΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗΣ ΓΙΑ 6-7 ΧΡΟΝΙΑ,ΜΟΛΙΣ ΕΙΧΕ ΑΠΟΛΥΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΟ,ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΦΩΝΑΡΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ!!!ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΤΩΡΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΜΕ ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ.ΕΙΛΙΚΡΙΝΑ ΜΑΣ ΣΤΕΝΟΧΩΡΕΙ ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ 2,ΤΟ ΟΤΙ ΔΗΛΑΔΗ ΜΕΙΝΑΜΕ ΠΙΣΩ ΚΑΙ ΣΟΥ ΛΕΩ ΤΙ "ΕΦΤΑΙΞΕ".Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΑΣ ΗΤΑΝ ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΤΗΝ ΛΥΡΑ ΚΑΙ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΛΗΣΙΑΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΣΤΟ ΠΑΙΞΙΜΟ,ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΔΗΛΑΔΗ.ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΕΑΝ ΣΥΜΦΩΝΕΙΣ Η ΔΙΑΦΩΝΕΙΣ!!ΤΑ ΤΗΛ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ 2321300925 ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΟ 6946122884.ΣΤΕΙΛΛΕ ΜΟΥ ΤΑ ΔΙΚΑ ΣΟΥ ΝΑ ΣΕ ΠΑΡΩ ΕΓΩ ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΜΕ ΛΙΓΑΚΙ ΣΕ ΠΑΡΑΚΑΛΩ!!!ΕΧΟΥΜΕ 1 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΚΙ ΚΩΣΤΑ,ΕΔΩ ΚΑΙ ΚΑΙΡΟ,ΜΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΣΠΑΝΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΓΙΑΝΝΗ,ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΠΠΟΥ ΜΑΣ ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΠΟΥ ΕΠΑΙΖΕ,ΕΑΝ ΞΕΡΕΙΣ,ΓΚΑΙΝΤΑ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ Σ ΕΝΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΑΣ ΤΙΣ ΔΙΝΟΥΝ.ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΤΗΣ 10ΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 1970 ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΚΑΝΕ Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΦΙΛΟΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΘΟΔΩΡΟΣ(40ΚΚΛΗΣΙΩΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΓΩΓΗ).ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ,ΑΝΕΠΑΝΑΛΗΠΤΕΣ.ΘΕΛΩ ΝΑ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΣ ΤΗΝ ΓΝΩΜΗ ΣΟΥ,ΝΑ ΜΟΥ ΠΕΙΣ ΜΕ ΠΟΙΟ ΝΟΜΙΜΟ ΤΡΟΠΟ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΙΣ ΠΑΡΟΥΜΕ.ΕΙΝΑΙ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΑ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΕΚΕΙ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΥ ΣΟΥ ΛΕΩ!!!ΤΟ EMAIL ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ:STRIKOS.90THEODWROS@GMAIL.COM ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΟΥ ΤΟ ΕΚΤΙΜΩ ΑΦΑΝΤΑΣΤΑ!!!ΣΕ ΦΙΛΩ

      Διαγραφή