Ο Δήμαρχος του Λαγκαδά Γιάννης Καραγιάννης στηρίζει τα αναστενάρια

Ο Δήμαρχος του Λαγκαδά Γιάννης Καραγιάννης στηρίζει τα αναστενάρια

Τα αναστενάρια είναι το πιο σημαντικό λαϊκό δρώμενο, από όσα τελούνται σήμερα στην Ελλάδα. Είναι ένα πολύτιμο θρακικό έθιμο, ένα αληθινό λαϊκό πανηγύρι με προεόρτια και μεθεόρτια. Το έφεραν οι Βορειοθρακιώτες πρόσφυγες μετά το βίαιο εκπατρισμό τους από την περιοχή της Αγαθούπολης της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Την αρχή του, που χάνεται στα βάθη των αιώνων, τη βρίσκουμε, συγκρίνοντας παρόμοια έθιμα του αρχαίου βίου, μελετώντας τα διονυσιακά και ορφικά οργιαστικά μυστήρια. Μια παράξενη λαϊκή λατρεία που φυσικά έχει ευετηριακό χαρακτήρα με τις ρίζες απλωμένες στην προθεϊκή εποχή, που αργότερα παίρνει διονυσιακή αποκρυστάλλωση. Μεταγενέστερα, μέσα στους βυζαντινούς χρόνους και με τον επηρεασμό από τη χριστιανική θρησκεία, θα μετασχηματιστεί σε μια πολυσύνθετη χριστιανική θρησκευτική τελετή ανάμειχτη με πανάρχαιες βακχικές τελετές, στο θαυμαστό έθιμο με την ειδική μαγική τελετουργία που επανέρχεται κάθε χρόνο σε ορισμένες εποχές του χρόνου και συνδέεται πρώτιστα με τη γεωργία. Ο τοτεμισμός γίνεται θρησκευτικό σύστημα είτε με τη βακχική του μορφή, είτε με τη χριστιανική, με πρώτιστο πάντα το ευετηριακό χαρακτήρα.

Τα αναστενάρια μεταφυτεύτηκαν στην Ελλάδα από τους πρόσφυγες που ήρθαν από την περιοχή αυτή της ΒΑ Θράκης στην Ελλάδα και τελούνται ή τελούνταν σε μέρη, όπου εγκαταστάθηκαν μαζικά και δημιούργησαν συμπαγείς κοινότητες. Στον Λαγκαδά, στην Αγία Ελένη Σερρών, στη Μαυρολεύκη Δράμας, στη Μελίκη Ημαθίας, στην Κερκίνη Σερρών.

Στον Λαγκαδά τα αναστενάρια τελούνταν με λαμπρότητα και με την παρουσία χιλιάδων κόσμου. Εδώ και αρκετά  χρόνια υπάρχει υπάρχει μια συνεχής αδιαφορία από τον Δήμο του Λαγκαδά απέναντι στο θαυμαστό αυτό έθιμο που μπορεί να προβάλει τον Λαγκαδά όπως παλιά. Δεν είναι άμοιροι ευθυνών και οι ίδιοι οι αναστενάρηδες με τις εσωτερικές του έριδες.

Τα δύο τελευταία χρόνια ο Δήμος βοηθά ηθικά και υλικά την τέλεση του εθίμου. Πολλά μπράβο στον Δήμαρχο του Λαγκαδά Γιάννη Καραγιάννη και πολλές ευχαριστίες από εμάς τους αναστενάρηδες. Με το αμέριστο ενδιαφέρον του προβάλει τον πολιτισμό, την ιστορία, την λαογραφία και τις δραστηριότητες γενικά των Συλλόγων του Δήμου.

Κώστας Πινέλης

Η Άλωση της Πόλης. 563 χρόνια μετά...

Η δικιά μας Αγιά Σοφιά. χωρίς τους μιναρέδες

Η Άλωση της Πόλης

563 χρόνια μετά

Η Άλωση της Πόλης είναι, μαζί με την Μικρασιατική Καταστροφή, οι μεγαλύτερες εθνικές συμφορές του Ελληνισμού

Η πτώση της πρωτεύουσας του Ελληνισμού, από το 324 μέχρι τις 29 του Μάη του 1453 μ. Χ. , είναι γεγονός κοσμοιστορικής σημασίας. Τα βαθύτερα αίτια της πτώσης του Βυζαντίου είναι πολλά και σύνθετα και δεν είναι σκοπός του αφιερώματος αυτού να αναλυθούν, πρέπει ν’ αναζητηθούν εις την όλη κοινωνική και πολιτική σύνθεση του βυζαντινού κόσμου. Σε γενικές γραμμές μπορούν να συνοψισθούν:

1.    Στον προιόντα οικονομικό μαρασμό από τη δημιουργία φεουδαλικού συστήματος, το οποίο εξαφάνισε την ελεύθερη αγροτική ιδιοκτησία και καταπίεζε του πληθυσμούς της υπαίθρου.

2.    Στην επίδραση του «καλογερισμού» του άγονου και στείρου που μετέθετε τις ανθρώπινες επιδιώξεις εις τα μετεγκόσμια.

3.    Στην εξασθένιση του στρατού, την απώλεια του της κυριαρχίας των θαλασσών.

4.    Στη χαλάρωση του ήθους, ιδιαίτερα μετά την 4^η Σταυροφορία.

5.    Η διχόνοια, οι έριδες, οι δολοπλοκίες και οι στάσεις, τη στιγμή που τους περιέσφιγγε εχθρός οργανωμένος και αδυσώπητος.

Δεισιδαιμονία, διχόνοια, φτώχεια, κακομοιριά επικρατούσε. Οι Βυζαντινοί ζούσαν σε μια πόλη ερημωμένη. Οπως λέει και ο Παλαμάς στον “Δωδεκάλογο του Γύφτου”: “Και ήταν οι καιροί που η Πόλη/ πόρνη σε μετάνοιες ξενυχτούσε/ και τα χέρια της δεμένα τα κρατούσε/ και καρτέραγ΄ ένα μακελάρη (…) Και καρτέραγε τον Τούρκο να την πάρει”»

Το πλήγμα για τον Ελληνισμό ιδιαιτέρως,  υπήρξε βαρύτατο. Τη θέση ενός λαού μεγάλης πολιτιστικής δύναμης, κατέλαβε άλλος λαός που δεν ήταν σε θέση να αφομοιώσει και να συνεχίσει τον υπάρχοντα πολιτισμό. Ολόκληρη η περιοχή της εγγύς Ανατολής βυθίστηκε σε μεσαιωνική βαρβαρότητα. Είναι μεγάλο το κενό, ιστορικό, πολιτιστικό που φαίνεται μέχρι σήμερα, σε σχέση με τη δημιουργία της Αναγέννησης στην υπόλοιπη Ευρώπη στην οποία συνέβαλλαν αποφασιστικά Βυζαντινοί λόγιοι που κατέφυγαν στη Δύση.

Χάρις στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο ολόκληρος ο ιστορικός εκείνος κόσμος χάθηκε από το προσκήνιο της Ιστορίας με τραγικό μεγαλείο, χωρίς το θέαμα που παρουσίασε η πτώση της Ρώμης.

Η λαική μούσα τραγούδησε, θρήνησε την Πόλη την αγαπημένη, δημιούργησε λαικά αριστουργήματα και στιχουργικά και μουσικά. Είχα κάνει δύο δισέλιδα αφιερώματα από τις εφημερίδες μας για τα 555 και 560 χρόνια από την Άλωση με λαϊκούς θρήνους από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Περισσότερο από όλον τον Ελληνισμό οι Θρακιώτες είμαστε δεμένοι με την Πόλη και το Βυζάντιο.  Η Θράκη είναι η περιοχή με ελληνικό πληθυσμό, η πιο κοντινή στην Πόλη. Την αγκαλιάζει κυριολεκτικά Είναι λοιπόν φυσικό να έχει τα περισσότερα τραγούδια σχετικά με την άλωση της πόλης.

Στο μικρό αυτό αφιέρωμα θα παρουσιάσω δύο λαϊκά μοιρολόγια, δύο θρήνους για την Άλωση που δεν είχα συμπεριλάβει στα προηγούμενα αφιερώματα.

Πουλάκια της Ανατολής

Πουλάκια της Ανατολής κι αηδόνια μου της Δύσης

Γιατί να ‘ρθείτε μια μεριά για να σας παρεγγείλω

Τον Μάη μην κελαηδήσετε, τον Μάη να μην ‘κουστείτε

Γιατί ο Μάης είναι βαρύς θα βαρυχειμωνιάσει.

Για τον μεγάλο πόλεμο, για το βαρύ σεφέρι.

Μας πήραν την Αγια Σοφιά, την ξακουσμένη Πόλη

Πήραν της Στράντζας τα βουνά τα πυκνοδασωμένα

Κανένας δεν κατέβηκε απ’ τους αντρειωμένους…

(Θρήνος απ’ το Κωστί της Αν. Ρωμυλίας)

Της Άλωσης.  (Σωζόπολης Ανατολικής Ρωμυλίας).

Εψές βραδύ κοιμήθηκα ‘σε μιας ξανθής αγκάλη,

σε μιας ψηλής, ‘σε μιας λιγνής, ‘σε μιας δαχτανοφρύδας,

πού χε το μάτι σαν καυκί, το φρύδι σαν δαχτάνι,

πού χε το ματοτσάμπουρο σαν της ελιάς το φύλλο.

Τ’ ακόμη δεν κοιμήθηκα, λίγο ύπνο να πάρω,

Ακούω dημ πόρτα και βροντά, dον κράκτη και φωνάζει.

«Ξύπνα ξανθέ, ξύπνα λιγνέ κι’ αγγελοκαμωμένε,

σημαίνου, ψάλλουν οι εκκλησιές κι’ ούλα τα μαναστήρια,

σουμαίνει κι’ η αγιά Σοφιά, το μέγα μαναστήρι,

με τετρακόσια σούμαντρα κ΄εξηντα δυό καμπάνες,

κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.

Δεξιά μεριά ο Βασιλές, ζερβιά ο Πατριάρχης,

και  ψάλλου το Χερουβικό και την Τιμιωτέρα.

Και κει που ψάλλει ο παπάς και θυμιατίζει ο διάκος,

Φωνή τοις ήρτ’ εξ ουρανού και απ’ αγγέλου στόμα.

«πάψε παπά, dη ψαλμουδιά και διάκο το θυμιάμα,

γιατ’ είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψη».`

(Από το βιβλίο του Παντελή Καβακόπουλου «Καθιστικά της Σωζόπολης χορευτικά της Θράκης». Έκδοση Ινστιτούτου Μελετών Χερσονήσου του Αίμου. Το λατινικό d (αντί του ντ) που υπάρχει σε κάποιες συλλαβές, δείχνει τον τρόπο που προφέρουν τις συλλαβές αυτές οι κάτοικοι της περιοχής Ζόπωλης – Αγαθούπολης της Ανατολικής Ρωμυλίας).

Αλέκα Σιούλη; Η μακεδονική σαίτα.

 Αλέκα Σιούλη
Συμπληρώνεται σε λίγες μέρες ένας χρόνος που έφυγε από τη ζωή η Αλέκα Σιούλη.
Ο ΠΑΟΚ δεν ξεχνά την Αλέκα Σιούλη και στις 11 Ιουνίου, στο στάδιο των Αμπελοκήπων, διοργανώνει αγώνες στη μνήμη της σπουδαίας σπρίντερ.
Καί εμείς οι φίλαθλοι του ΠΑΟΚ που είμαστε πια στην τρίτη ηλικία και έχουμε δει την "Μακεδονική Σαίτα" να αγωνίζεται με τα χρώματα της αγαπημένης μας ομάδας και της Εθνικής δεν την ξεχνάμε ποτέ.



Ποια ήταν η Αλέκα Σιούλη
Η Αλέκα Σιούλη υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές μορφές του γυναικείου κλασικού αθλητισμού στα αγωνίσματα των σπριντ, καθώς ήταν κάτοχος 15 πανελλήνιων ρεκόρ σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες.
Ως αθλήτρια του ΠΑΟΚ, έκανε επί έξι συνεχή έτη (1977-1982) «νταμπλ» σε 100 και 200 μέτρα στο πανελλήνιο πρωτάθλημα, ενώ είχε πετύχει πανελλήνιο ρεκόρ στα 100μ. με 11.79 το 1980 και «κατέβασε» το πανελλήνιο ρεκόρ στα 200μ. από 24.53 σε 24.08.
Το 1975, σε ηλικία 16 χρόνων, έκανε πανελλήνιο ρεκόρ ως μέλος της ομάδας 4Χ100μ., όπως και το 1978 στους Μεσογειακούς στο Σπλιτ, που μαζί με τις Παγδατή, Πανταζή και Λάμπρου πήραν την 3η θέση με πανελλήνιο ρεκόρ 46.17.
Για όσους την είχαν δει να αγωνίζεται η Αλέκα Σιούλη ήταν μία ανεπανάληπτη «σαΐτα», μία κορυφαία σπρίντερ, που ξεχώρισε από μικρή ηλικία, έχοντας ένα στιλ που ήταν πρωτοπόρο για την εποχή της.
Το 1989 μετακόμισε στην Πάτρα, όπου δούλεψε ως καθηγήτρια φυσικής αγωγής, ενώ την ίδια χρονιά ξεκίνησε την προπονητική της καριέρα στην Παναχαϊκή. Ως προπονήτρια οδήγησε σε σχεδόν 250 μετάλλια αθλητές και αθλήτριες των «κοκκινόμαυρων».
Ήταν παντρεμένη με τον προπονητή Βασίλη Βενέρη με τον οποίον είχε αποκτήσει τρία παιδιά, ενώ είχε και δύο εγγόνια.
Η Αλέκα Σιούλη έφυγε από τη ζωή στις 17 Ιουνίου του 2015, σε ηλικία 56 ετών, μετά από άνιση μάχη με τον καρκίνο.

Κώστας Πινέλης

Αναστενάρια-Τραγούδια των αναστενάρηδων

Λύρα τραγούδι: Κώστας Πινέλης

Γκάϊντα: Χρήστος Γιαννόπουλος

                                          

Αναστενάρια

(Απόσπασμα από άρθρα που δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες

«Ειδήσεις» και «Πρωϊνή» του Κιλκίς το 2011)

Το κονάκι

Οι Αναστενάρηδες  διατηρούν τον τύπο του κλειστού ιδιωτικού ιερού, ίσως από επίδραση των αιρετικών χριστιανών στους βυζαντινούς χρόνους που, εξ αιτίας των διώξεων, οι τελετουργίες τους αναγκαστικά γίνονταν σε κρυφά ιερά. Οι Αναστενάρηδες τα λένε κονάκια. Τέτοιες διώξεις και καταπίεση ένοιωσαν κατά κόρον οι αναστενάρηδες μετά τον εκπατρισμός τους, κατά την διάρκεια της κατοχής από τους Γερμανούς, αλλά και από την  επίσημη θρησκεία και τους εκάστοτε κατά τόπους Δεσποτάδες.

Εκεί φυλάγονται  τα ιερά σκεύη της αναστενάρικης λατρείας, οι εικόνες των «παππούδων», τα ιερά μαντήλια τα  «αμανέτια» τα ιερά σεντούκια και όλα τα «σέγια». Οι εικόνες έχουν λαβή για να κρατιούνται από τους αναστενάρηδες χορευτές είναι σκεπασμένες με τις χρυσοστόλιστες ποδιές, και πάνω τους κρέμονται μικρά κουδουνάκια, χρωματιστά μαντήλια και χρυσά και ασημένια αφιερώματα από τους πιστούς.

Ο χορός

Ο χορός των αναστενάρηδων έχει οργιαστικό χαρακτήρα, με τη σημασία του αρχαίου όρου και όχι όπως κατάντησε στη λαϊκή γλωσσική έκφραση να πάρει τη χυδαία έννοια. Η χορός είναι συνεχής στο κονάκι και κατά τη διάρκεια της πυροβασίας δεν σταματά εάν η φωτιά δε γίνει στάχτη.

Τα τραγούδια είναι βυζαντινά του ακριτικού κύκλου, ιστορικά και παραλογές.

Οι Αναστενάρηδες

Οι Αναστενάρηδες, όπως διαπιστώθηκε από πολλούς ειδικούς επιστήμονες, είναι άτομα ευπαθή και νευρωτικά, οιστρηλατημένα από ένα ιερό ενθουσιασμό και μια βαθιά πίστη, έχουν την πεποίθηση ότι η δύναμη του Αγίου τους καλεί στην επιτέλεση της ιεροπραξίας. Είναι οργανωμένοι σε ιδιότυπες κοινότητες με «αρχηγό» τον αρχιαναστενάρη, μια εκστασιακή θρησκευτική ομάδα

Τα ιερά μουσικά όργανα, η Θρακική λύρα, το καβάλι και η γκάιντα καθώς και το βαρύ λαϊκό νταούλι με βίτσα, παίζουν σημαντικό ρόλο. Η επίδραση της μουσικής είναι τεράστια μαζί με την επιβολή του μαζικού ενθουσιασμού. Είναι αυτό που λένε οι επιστήμονες αυθυποβολή και ετεροϋποβολή, οιστροπληξία.

Θα μπορούσε κανείς να γεμίσει σελίδες για τα αναστενάρια. Θα τελειώσουμε με μερικά από τα τραγούδια που τραγουδιούνται στη διάρκεια τέλεσης του εθίμου. Τραγουδιούνται γύρω στα 35 καθιστικά τραγούδια και παίζονται και δύο γρήγοροι ρυθμοί, του δρόμου από το κονάκι στον τόπο της πυροβασίας και το Αναστενάρικο συρτό όταν Τελειώσει η πυροβασία και σβήσει η φωτιά.

Πα σε πράσινο λιβάδι

(Με το τραγούδι αυτό θυμιάζουνε τις εικόνες

και αρχίζει ο όλη διαδικασία της τελετής)

Πα σε πράσινο λιβάδι κάνταν τρία παλικάρια

Με σπαθιά και με δοξάρια

Την ημέρα τρων και πίνουν και το βράδυ κάνουν βίγλα

Και βιγλίζουνε τις στράτες

Ν’ άβρουν Τούρκο να σκοτώσουν

Και Ρωμιούς να λευτερώσουν.

Κει που τρώγαν, κει που πίναν

Να και ένας γέρος Τούρκος, πού’ σερνε μια Ρωμιοπούλα.

 βρε συ Τούρκε, γέρο Τούρκε

Που την ήβρες τη Ρωμιοπούλα.

Δώσα γρόσια και την πήρα

Με  λεφτά την αγοράσα.

Μπρε γελά σας παλικάρια, μένα αυτός μ’ έχει κλεμμένη.

Τα ψωμιά μου μεσ’ στο  φούρνο

Το παιδί μου μεσ’ στην κούνια, τα ρουχάκια του στην πλώστρα.

Φούρνε ψήνε τα ψωμιά μου

Όσε ν’ ακουστεί η λαλιά μου

Κούνια κούνιε το παιδί μου

Όσε ν΄ακουστεί η φωνή μου…..

Ο Μικροκωνσταντίνος

(της πυροβασίας)

Ο Κωνσταντίνος ο Μικρός ο ΜικροΚωνσταντίνος

Μικρόν ντον είχε η Μάνα dου μικρόν dον ραβωνιάζει

Μικρόν τον στέλνει στο σχολειό τα γράμματα να μάθει

Τον πρώτο χρόνο στο σπαθί το δεύτερο δοξάρι

τον τρίτο και το τέταρτο σαν άξιο παλικάρι.

Μικρόν τον ήρτε μήνυμα στον πόλεμο να πάει.

Νύχτα σελώνει τ’ άλογο νύχτα το καλιγώνει.

Βάζει ασημένια πέταλα μαλαματένιες λόθρες.

Βάζει καπίστρια δώδεκα και γκέμια δεκαπέντε

κι’απάνου στα σελώματα βάνει μαργαριτάρια.

Πήδηξε καβαλίκεψε σαν άξιο παλικάρι.

Σαν Αη’Γιώργης  πήδηξε σαν Αι Κωνσταντίνος

Ο Κωνσταντίνος ο Μικρός ο ΜικροΚωνσταντίνος.

Πήδηξε καβαλίκεψε κι’αυτόν το λόγο λέγει.

Μανέ μου dην καλίτσα μου Μανέ μου dην καλή μου

καλά να τρώγει το πουρνό καλά το μεσημέρι

και το ηλιοβασίλεμα να πέφτει να κοιμάται.

Μα κείνη η σκύλα η άπονη ομβρέισας θεγατέρα

Πα στο σκαμνί dην έκατσε κι’αντρίκια dην κουρεύει

μια γκούγκλα dην εφόρεσε dη δίνει και γκουλιάγκα

να Πα φυλάει πρόβατα να Πα φυλάει γίδια.

Κι’ο Κωνσταντίνος ο Μικρός ο ΜικροΚωνσταντίνος

ώσε να πει το έχε γειά σαράντα μίλια παίρνει

κι’ώσε να πούνε στο καλό άλλα σαρανταπέντε.

Στο δρόμο που επήγαινε έκοψε τρεις χιλιάδες

κι’οπίσω σαν εγύρισε δεν είχε τι να κόψει

κι’έκοψε το δακτύλι ντου να βγάλει το θυμό ντου.......

Κωστή μου Βόιβοντα

Πότε θε νάρθη η Άνοιξη, νάρθη το καλοκαίρι, Κωστή μου Βόιβοντα

Αχ που πρασινίζουν τα βουνά, κ’ οι κάμποι λουλουδιάζουν, Κωστή μου Τσάνταλη

Να βγάλω τα ποδήματα, να ποδηθώ τσελβούλια, Κωστή μου Ιγνάτογλου

Μπρε να πάρω το τουφέκι μου, να βάλω το σπαθί μου, Κωστή μου Βόιβοντα

Να πάρω δίπλα τα βουνά, της Στράντζας τα Μπαλκάνια, Κωστή μου Τσάνταλη

Και  να σφυρίξω κλέφτικα, να μαζωχτούν οι κλέφτες, Κωστή μου Ιγνάτογλου

Να πιάσω Τούρκους ζωντανούς, στη σούβλα να τους ψήσω. Κωστή μου Βόιβοντα

Αχ να διω Ελληνικό δεντρί, κι ύστερα ας πεθάνω Κωστή μου Τσάνταλη…

Ένα Σάββατο θλιβερό

Ένα Σάββατο θλιβερό, μια Κυριακή καημένη Δευτέρα το ξημέρωμα

Δεν είχε ξημερώσει, που πιάσανε τον Κωνσταντή

Στης λατρευτής του αγάπης, μα κείνη αγάπη δεν ίντου

Μον ίντου λερωφόρα, που λέρωσε τον Κωνσταντή.

Χίλιοι τον πάνε πε μπροστά, πε πίσω τρεις χιλιάδες

Και χίλιοι πε το πλάγι του κι’ ο Κωνσταντής στη μέση.

Κι ο Κωνσταντής τους έλεγε, αυτό τον λόγο λέγει

Μη με περνάτε πε χωριό, μήτε πε κάστρο μέσα

Γιατί ‘έχω εχθρούς που θα χαρούν και φίλους που θα κλάψουν

Και κείνη ο δόλια η Μανέ μ’ θα βαριαναστενάξει…

Πότε θα’ ρθει Μάης κι άνοιξη

Πότε θα ‘ρθει Μάης κι’ άνοιξη, να’ ρθει το καλοκαίρι,

Π’ ανθούν τα δέντρα ζάχαρη και τα βουνά πιπέρι

Τότε αρματώνουν κάτεργα και Ρούσικες φιργάδες

Αρμάτωσε κι’ ο Κωνσταντής μια ολόχρυση φιργάδα

Βάνει πανιά μεταξωτά σχοινιά ημιμπρισένια,

Βάζει και ναύτες διαλεχτούς, όλο άνδρες του πολέμου,

Και η κόρη που ντον αγαπά, δεξιά μεριά ντου στέκει

Βαστά κερί και φέγγει ντου, ποτήρι και κερνά ντου

Κι όσα ποτήρια ντον κερνά, τόσα λόγια του λέγει…

 Τραγουδά ο Σπύρος Κούκος

Κάτω στην κόκκινη μηλιά στου Τάταρη τα μέρη

Κάτω στην κόκκινη μηλιά, του Τάταρη τα μέρη,

Έσερνε ο Τάταρης τρία αδέλφια αγκαλιασμένα,

Κι η μάνα ντους κλέγει ντους και πάει το καταπόδι

-Τζάνε μου Τάταρε, αφέντη και αγά μου,

Τζάνε μου Τάταρε, τζελάτη του παιδιού μου,

Για το πρώτο μου παιδί και για το υστερνό μου

Και για τον Κωνσταντή, τα φύλλα της καρδιάς μου.

-Εγώ το πρώτο σου παιδί, κουρμπάνι στ’ άλογό μου

και το δεύτερο παιδί, κουρμπάνι στο σπαθί μου

μα τον Κωνσταντή εγώ γαμπρό θα τόνε κάνω

να τονε δώσω Τούρκισσα, ρωμέισσα να την κάνει

την προίκα του την έγραψα σε όλα τα βιβλία

τη Θράκη και την Ρούμελη, κι όλη τη Βουλγαρία,

την Ήπειρο και τα νησιά κι όλη την Αλβανία,

και την Κωνσταντινούπολη και την Μικρά Ασία,

κι η Τούρκισσα θα βαπτιστεί μεσ’ στην Αγιά Σοφία.

Ο Γιάννης ο Αρατσιανός

                  Ο Γιάννης ο Αρατσιανός’ Αλέξης αντρειωμένος

και το μικρό Βλαχόπουλο ο καστροπολεμίτης.

Αντάμα τρων και πείνουμε κι’αντάμα τραγουδάνε

κι’αντάμα έχουν τους βάθιους  τους στο πάσσαλο δεμένους.

Του Γιάννη τρώει τα σίδερα τ’Αλέξη τα λιθάρια

και του μικρού Βλαχόπουλου τα δένδρα ξεριζώνει.

Κει πο’ τρουγαν κει πό ‘ πιναν κει που χαρακοπιούνταν

πουλάκι πήγε κι’έκατσε δεξιά μεριά στη τάβλα.

Δεν κελαηδούσε Σα πουλί δεν έλεε σαν αηδόνι

μον ελαλούσε κ’έλεγε μ’ανθρώπινη λαλίτσα.

Εσείς τρώτε και πίνετε και λιανοτραγουδάτε

και πίσω σας κουρσέυουνε Σαρακηνοί κουρσάροι.

Πήραν τ’Αλέξη τα παιδιά του Γιάννη τη γυναίκα

και του μικρού Βλαχόπουλου την αραβωνιασμένη.

Ώστε να στρώσει ο Γιαννιός και να σελλώσει η ο Αλέξης

ευρέθη το Βλαχόπουλο σ’το μαύρο καβαλλάρης.

Επήγε το Βλαχόπουλο στη βίγλα να βιγλίσει

βλέπει Τουρκιά Σαρακηνούς κι’Αράπηδες κουρσάρους

οι κάμποι επρασινίζανε τα πλάγια κοκκινίζαν.

Στο έμπα του χίλιους έκοψε στο ξέβγα δυό χιλιάδες

και στο καλό το γύρισμα κανένα δεν αφήνει.

Στο δρόμο νοπου πήγαινε σέρνει φωνή περίσια.

Πούστε αδελφια  μου Γιανιό κι’Αλέξη αντρειωμένε

αν είστε μπρός μου φύγετε κι’οπίσω μου κρυφτήτε

τι θόλωσαν τα μάτια μου μπροστά μου Δε σας βλέπω.

και το σπαθί μου ράγισε κόβοντας τα κεφάλια

κι’ο  μαύρος  λιγοκάρδισε πατώντας τα κουφάρια......

Πηγές

1. Γ΄ Συμπόσιο Λαογραφίας: Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου Του Αίμου.

2. Κώστα Θρακιώτη: Λαϊκή πίστη και Λατρεία στη Θράκη.

3. Πολύδωρου Παπαχριστοδούλου: Τα Αναστενάρια από νέα στοιχεία.

Κώστας Πινέλης

Τα αναστενάρια και οι αναστενάρηδες

                              Αναστενάρια στο Κωστί της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1888

Τα αναστενάρια και οι αναστενάρηδες

Ενα πανάρχαιο λαϊκό έθιμο της Θράκης που επιβιώνει έως τις μέρες μας

Τα αναστενάρια είναι το πιο σημαντικό λαϊκό δρώμενο, από όσα τελούνται σήμερα στην Ελλάδα. Είναι ένα πολύτιμο θρακικό έθιμο, ένα αληθινό λαϊκό πανηγύρι με προεόρτια και μεθεόρτια. Το έφεραν οι Βορειοθρακιώτες πρόσφυγες μετά το βίαιο εκπατρισμό τους από την περιοχή της Αγαθούπολης της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Την αρχή του, που χάνεται στα βάθη των αιώνων, τη βρίσκουμε, συγκρίνοντας παρόμοια έθιμα του αρχαίου βίου, μελετώντας τα διονυσιακά και ορφικά οργιαστικά μυστήρια. Στο Κωστί και τα άλλα απόκεντρα ελληνικά χωριουδάκια, το Ρέσβι, το Προντίβο, το Γαλαζάκι, το Πυργόπλο, της λεγόμενης «τυφλής επαρχίας», καθώς και στα βουλγάρικα χωριά Βούλγαρι, Μούρτσοβο και Γραμματίκοβο, μαζί με την επίσημη θρησκεία και μέσα σ' αυτήν, δημιουργείται μια παράξενη λαϊκή λατρεία που φυσικά έχει ευετηριακό χαρακτήρα με τις ρίζες απλωμένες στην προθεϊκή εποχή, που αργότερα παίρνει διονυσιακή αποκρυστάλλωση.

Μεταγενέστερα, μέσα στους βυζαντινούς χρόνους και με τον επηρεασμό από τη χριστιανική θρησκεία, θα μετασχηματιστεί σε μια πολυσύνθετη χριστιανική θρησκευτική τελετή ανάμειχτη με πανάρχαιες βακχικές τελετές, στο θαυμαστό έθιμο με την ειδική μαγική τελετουργία που επανέρχεται κάθε χρόνο σε ορισμένες εποχές του χρόνου και συνδέεται πρώτιστα με τη γεωργία. Ο τοτεμισμός γίνεται θρησκευτικό σύστημα είτε με τη βακχική του μορφή, είτε με τη χριστιανική, με πρώτιστο πάντα το ευετηρικό χαρακτήρα.

                                  Αναστενάρια στον Λαγκαδά

Η όλη ψυχοσύνθεση των Θρακών, οι ιδιαίτερες γεωφυσικές συνθήκες, οι ιστορικές καταβολές ευνοούσαν να γεννηθεί ένα τέτοιο έθιμο καθώς και άλλα ήθη και έθιμα, όπως οι Καλόγεροι, και γενικά οι συνήθειες και οι πίστεις, οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις, η πλούσια γενικά λαογραφία που χαρακτηρίζει το λαό αυτό.

 

Αναστενάρια στον Λαγκαδά το 2011

Πρώτη καταγραφή του εθίμου έχουμε από τον καθηγητή της Μεγάλης του Γένους Σχολής Αναστάσιο Χουρμουζιάδη στα 1872. Ακολούθησαν ο Νικόλαος Πολίτης και ο Νικόλαος Βέης. Μαρτυρημένα τα αναστενάρια τελούνται από τον 4ο μ.Χ. αιώνα προς τιμήν του Μεγάλου Κωνσταντίνου οπότε και σχηματίστηκε η πρώτη συγκρότηση της αναστενάρικης λατρείας. Η επιλογή του Μ. Κωνσταντίνου είναι πολιτική και όχι θρησκευτική, για τη θετική στάση του, γενικότερα, απέναντι στους εθνικούς και τους χριστιανούς, πράγμα που επέτρεψε τη διατήρηση πολλών διονυσιακών στοιχείων στα αναστενάρια, όπως αναφέρεται παραπάνω. Εξ άλλου και πάρα πολλές χριστιανικές εορτές είναι παλαιά έθιμα εκχριστιανισμένα.

Κομμάτι του προσφυγικού πολιτισμού

Τα αναστενάρια μεταφυτεύτηκαν στην Ελλάδα από τους πρόσφυγες που ήρθαν από την περιοχή αυτή της ΒΑ Θράκης στην Ελλάδα και τελούνται ή τελούνταν σε μέρη, όπου εγκαταστάθηκαν μαζικά και δημιούργησαν συμπαγείς κοινότητες. Στον Λαγκαδά, στην Αγία Ελένη Σερρών, στη Μαυρολεύκη Δράμας, στη Μελίκη Ημαθίας, στην Κερκίνη Σερρών. Σκόρπιες οικογένειες υπάρχουν και σε άλλα μέρη κύρια της Βόρειας Ελλάδας, αλλά και αλλού όπως στη Λάρισα. Μέσα στα λίγα υπάρχοντα που φέρνουν μαζί τους οι πρόσφυγες είναι και οι ιερές, γι' αυτούς, εικόνες (οι παππούδες, οι χάρες) σκεπασμένες με τις καταστόλιστες «ποδιές» και τα αφιερώματά τους(στολίδια ασημένια, επάργυρα ή επίχρυσα), φέρνουν ακόμη τα αναστενάρικα μαντίλια τους και τα άλλα «σέγια».

 

Αναστενάρια στον Λαγκαδά το 2015 

Στην αρχή τελούν το έθιμο που κληρονόμησαν από τους προγόνους τους με μυστικότητα στα σπίτια και τα κονάκια τους σαν κρυπτοχριστιανοί. Σημαντικοί άνθρωποι, λαογράφοι, επιστήμονες όπως ο Αγγελος Τανάγρας, ο Κων. Ρωμαίος, ο Δ. Πετρόπουλος, ο Πολ. Παπαχριστοδούλου, συνέβαλαν, ούτως ώστε να γίνει δυνατή η δημόσια τέλεση των αναστεναρίων, αλλά και να αντιμετωπιστεί η εχθρότητα της Εκκλησίας απέναντι στην παγανιστική τούτη τελετουργία, εχθρότητα που ξεκίνησε από το 680 μ.Χ. με τη Σύνοδο του Τρούλου.

Τα αναστενάρια είναι ένα ελληνικό πανηγύρι που έχει μελετηθεί περισσότερο από όλα τ' άλλα. Πολλά έχουν γραφεί, πολλά έχουν ειπωθεί από διάφορους ερευνητές. Πολλές εργασίες και δημοσιεύσεις προσεγγίζουν το έθιμο με σεβασμό και σοβαρότητα λαογραφική και ιστορική. Οι πιο πολλές είναι ανιστόρητες, φαιδρές και απαράδεκτες. Το μεγαλύτερο μέρος των δημοσιευμάτων περιορίζεται στην πυροβασία με το εντυπωσιακό φαινόμενο της ακαΐας και λιγότερο στην περιγραφή των τελετουργικών πράξεων καθώς το έθιμο έχει ένα πλούσιο τελετουργικό.
Υπάρχουν, κατά τη γνώμη μου, βασικά στοιχεία που πρέπει να επισημανθούν και να τονιστούν.
Το έθιμο είναι καθαρά ελληνικό, κάτι που παραδέχονται και οι Βούλγαροι λαογράφοι (όπως ο Αρναούτωφ), αλλά και οι απλοί άνθρωποι με τους οποίους μιλήσαμε, όταν επισκεφθήκαμε τα μέρη όπου έζησαν οι πρόγονοί μας και κάναμε μαζί τους το πανηγύρι μας.

                               Αναστενάρια Λαγκαδά 2015: το τραπέζι

Τα αναστενάρια ως λαογραφικό θέμα της Θράκης είναι και ιστορικά πολύτιμο και γι' αυτό χρησιμοποιήθηκε ως επιχείρημα ακαταμάχητο κατά της θεωρίας του Φαλμεράγιερ για την ελληνικότητά μας.
Τελούνται από ένα θίασο με μακρινή απήχηση στους βακχικούς θιάσους.
Τα μουσικά όργανα, η τρίχορδη θρακιώτικη λύρα, το νταούλι με βίτσα, η γκάιντα και κάποιες φορές ο αυλός είναι απαραίτητα στην ιεροπραξία και στο χορό των αναστενάρηδων. Δημιουργούν ατμόσφαιρα με την οργιαστική μουσική και προετοιμάζουν την οιστροπληξία.
Ο χορός έχει οργιαστικό χαρακτήρα με τη σημασία του αρχαίου όρου και όχι όπως κατάντησε στη σημερινή λαϊκή γλωσσική έκφραση να πάρει τη χυδαία έννοια.
Ολες οι φάσεις του εθίμου έχουν ένα πλούσιο τελετουργικό. Ο αγιασμός, η ζωοθυσία (κουρμπάνι), οι αγερμοί, η διαδικασία με την οποία ανάβεται και ετοιμάζεται η φωτιά, ο αδιάκοπος χορός στο κονάκι, η αναχώρηση για την πυροβασία, η πυροβασία, η επιστροφή στο κονάκι, το τραπέζι και ο τρόπος που γίνεται, η διαδικασία απολογισμού του πανηγυριού, περικλείουν σημαντικό τελετουργικό που τηρείται ευλαβικά.
Τα τραγούδια που λέγονται δεν είναι εκκλησιαστικά τροπάρια, αλλά ηρωικά ιστορικά του ακριτικού κύκλου, που μιλούν για Κωνσταντίνους πολέμαρχους του παλιού καιρού και παράλληλα διατηρούν ζωντανή τη θρακοφρυγική παράδοση.
Η αυθυποβολή και ετεροϋποβολή κάτω από την επιβολή της βαθιάς συγκίνησης και του ομαδικού φορτισμένου ενθουσιασμού.

Προσπάθειες ερμηνείας

Δεν έχει γίνει ποτέ καμιά σοβαρή μελέτη της κοινωνικής ζωής των αναστενάρηδων.
Ανέφερα παραπάνω ότι πολλές από τις εργασίες που έχουν γίνει από ειδικούς επιστήμονες είναι ανιστόρητες. Αλλά εκεί που γίνονται φαιδρές ή υπεραπλουστευμένες, είναι όταν αναφέρονται στην ψυχική κατάσταση των αναστενάρηδων και προσπαθούν να την ερμηνεύσουν «επιστημονικά». Πώς μπορεί κανείς να αποτυπώσει κάτι που δεν αισθάνεται ο ίδιος, αλλά και οι ίδιοι οι αναστενάρηδες αδυνατούν να περιγράψουν; Γιατί, πράγματι, είναι αδύνατο να περιγράψουμε τι αισθανόμαστε, τι μας «τραβάει» για να πυροβατήσουμε για πρώτη φορά. Πώς να περιγράψεις το «μυρμήγκιασμα» στον εγκέφαλο, το μούδιασμα σε ολόκληρο το κορμί, το ψυχικό βάρος, τη φόρτιση, μέχρι να γίνει η πυροβασία, να έρθει η «κάθαρση», η «λύτρωση», η βαθιά ικανοποίηση;
Πώς να εξηγήσεις ότι από μια οικογένεια, παππούς - Γιαγιά, που έκανε εννιά παιδιά και αυτά έκαναν άλλα τριάντα παιδιά (εγγόνια), πυροβατούσε ο παππούς και ένα μόνο από τα εγγόνια; Πώς να εξηγήσεις ότι για ώρες οι αναστενάρηδες χορεύουν με 120 - 140 καρδιακούς παλμούς, ότι πυροβατούν σε ανθρακιά της οποίας η θερμοκρασία κυμαίνεται από 200 - 350 βαθμούς Κελσίου και δεν καίγονται ούτε τα φορέματα που πολλές φορές ακουμπάνε πάνω στα πυρωμένα κάρβουνα;

 

Μερικοί σοβαροί επιστήμονες, όπως ο Αγγελος Τανάγρας και ο Δ. Κουρέτας, έχουν δώσει μια επιστημονική εξήγηση που πιστεύω ότι πλησιάζει την πραγματικότητα: «Η βαθιά θέληση, να γίνει το έθιμο, δημιουργεί στον εγκέφαλο και στον οργανισμό λειτουργίες που δεν έχουν ερευνηθεί ακόμη από την επιστήμη».
Οσο και αν πέρασαν τα χρόνια και οι ίδιοι οι αναστενάρηδες έχουν επηρεαστεί από τις επαφές με άλλους ανθρώπους, έχουν αλλοτριώσει σε κάποιο βαθμό τις συνειδήσεις τους η δημοσιότητα και η προβολή, ιδιαίτερα με την τηλεόραση, έχουν σπείρει στον ψυχικό τους κόσμο κάποια αμφιβολία οι γνώμες των διαφόρων ερευνητών, δεν έχουν πάψει τα αναστενάρια να είναι επιβίωση ευετηρικού χαρακτήρα διονυσιακής λατρείας συγκεχυμένη με χριστιανικά έθιμα. Δεν παύουν να είναι μια μικρή κιβωτός λαϊκού πολιτισμού, ενάντια στο λεγόμενο ευρωπαϊκό πολιτισμό και πολυπολιτισμό που οδηγεί σε ισοπέδωση.
Γι' αυτό και φέτος θα πάρουμε τα αναστενάρικα μαντίλια και τα άλλα «σέγια» που μας κληροδότησαν οι παππούδες μας, θα στήσουμε τις ιερές εικόνες στα στασίδια, θα γεμίσουμε τα κονάκια μας. Θα ανταμώσουμε απλοί, αγράμματοι χωρικοί και διανόηση, θρησκευόμενοι και ορθολογιστές - μαρξιστές, να πανηγυρίσουμε και προπάντων να μην αφήσουμε το έθιμο να «εξαφανιστεί», να το βάλουμε σε «βιτρίνα» και να το βλέπουμε σαν κάτι μακρινό σαν «κάτι» που «κάποτε» κάναμε. Να κρατήσουμε και να συνεχίσουμε αυτό που μας κληροδότησαν οι πρόγονοί μας, ζωντανό, όσο γίνεται ανόθευτο, απλό και λαϊκό. «Γιατί σ' αυτά τα δρώμενα βρίσκεται η ψυχή μας».
Πηγές

------

1. Γ΄ Συμπόσιο Λαογραφίας

Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου

Του Αίμου.

2. Κώστα Θρακιώτη: Λαϊκή πίστη και

Λατρεία στη Θράκη.

3. Πολύδωρου Παπαχριστοδούλου: Τα

Αναστενάρια από νέα στοιχεία.

Κώστας ΠΙΝΕΛΗΣ

  (Το άρθρο δημοσιεύtηκε στον "Ριζοσπάστη" το 2005)

Αμ εμείς θα τη φτιάξουμε την οργάνωση χαμένε. A, χαμένε

Αμ εμείς θα τη φτιάξουμε την οργάνωση χαμένε. Ά χαμένε

Η πάλη των τάξεων παραμένει ιστορικά αδικαίωτη, ενώ η διεθνής καπιταλιστική μεθοδολογία, σαμποτάρει την πρωτοβουλία της κολχόζνικης ιδιοκτησίας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας σεχταρισμός που αποπροσανατολίζει τις μάζες και τις αφήνει σε ένα τέλμα ιδεολογική σύγχυσης με ανεπανόρθωτες συνέπειες, ανεπανόρθωτες συνέπειες επαναλαμβάνω, στην ανάπτυξη του κινήματος της εργατικής τάξης και της αποδέσμευσής της από τα ιμπεριαλιστικά δεσμά.

(Μεγάλε Χάρυ Κλιν, μπορεί να μας έβρισες μετά τις ανατροπές αλλά εμείς σ’ αγαπάμε)

"Ο αυτόματος κόφτης":Ένα νέο συμπληρωματικό και πιο σκληρό μνημόνιο

Σε ανακοίνωση για την απόφαση του Eurogroup της 9ης Μάη το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ τονίζει:

«Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ καταφεύγει σ’ ένα ακόμη ρεσιτάλ εξαπάτησης κι αθλιότητας, πανηγυρίζοντας, τη στιγμή που έχει δεσμευτεί να προχωρήσει σε πρόσθετα σκληρά μέτρα, μέτρα φορολεηλασίας, παράδοση των δανείων στα funds συν ένα συμπληρωματικό μνημόνιο-"αυτόματος κόφτης". Κι ενώ έχει ήδη ψηφίσει το νόμο-λαιμητόμο του Ασφαλιστικού - Φορολογικού.

Οι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης για την "ελάφρυνση" του χρέους, μέσω επιμήκυνσης μετά το 2018, οι υποσχέσεις για ανάκαμψη, το νέο success story αλά Τσίπρα αυτή τη φορά, είναι το δόλωμα για να γίνει ο λαός συνένοχος στο σε βάρος του έγκλημα. Από την όποια ανάκαμψη κι ελάφρυνση του χρέους ο λαός δεν θα πάρει πίσω τις τεράστιες απώλειες που είχε. Κανένα αντιλαϊκό μέτρο δεν πρόκειται να καταργηθεί. Αντίθετα θα ζητούνται από το λαό νέες θυσίες στο βωμό της καπιταλιστικής κερδοφορίας κι ανταγωνιστικότητας. Ό,τι εξοικονομηθεί θα δοθεί αποκλειστικά στο κεφάλαιο μέσω επιδοτήσεων, φοροαπαλλαγών, αναπτυξιακών νόμων για τις επενδύσεις του.

Ο "αυτόματος κόφτης" αποτελεί ένα μηχανισμό χειρότερο σε σύγκριση ακόμη και με τα προηγούμενα μνημόνια.

Με τον "αυτόματο κόφτη" θα μπορούν κάθε χρόνο, με προεδρικά διατάγματα και χωρίς καν ψήφιση στη Βουλή, να μειώνονται μισθοί, συντάξεις, κοινωνικές δαπάνες και να αυξάνονται οι φόροι, αν δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι των "ματωμένων" πλεονασμάτων. Είναι ένα μνημόνιο χωρίς ημερομηνία λήξης, που έχει αποφασιστεί από την ΕΕ για όλες τις χώρες. Θα αξιοποιείται ως "δαμόκλειος σπάθη" από τις κυβερνήσεις για να εκβιάζουν το λαό στην απαρέγκλιτη εφαρμογή της αντιλαϊκής πολιτικής, ενώ θα χρησιμοποιείται ως ένας διαρκής εκβιασμός με την επίκληση των δεσμεύσεων και των αντοχών της οικονομίας.

Το στημένο σκηνικό των πανηγυρισμών συνοδεύτηκε, ιδιαίτερα στη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, με ανιστόρητες αναφορές για την "ημέρα της Ευρώπης" και για το ότι η ΕΕ επιστρέφει δήθεν στις αξίες της "αλληλεγγύης", σε μια πρωτοφανή προσπάθεια εξωραϊσμού της ΕΕ.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μια ακόμη απόδειξη ότι για το λαό υπάρχει ένας "μονόδρομος": Η οργάνωση της πάλης, η ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, η λαϊκή συμμαχία κι η ισχυροποίηση του ΚΚΕ στο δρόμο της ανατροπής, της ρήξης με το κεφάλαιο και την εξουσία του, με τις λυκοσυμμαχίες τύπου ΕΕ και ΔΝΤ.

Είναι δρόμος δύσκολος, όμως οι εργατικές - λαϊκές κινητοποιήσεις των τελευταίων ημερών έδειξαν ότι στο λαό υπάρχουν αγωνιζόμενες δυνάμεις, δυνατότητες κι εφεδρείες, που πρέπει να πολλαπλασιαστούν το επόμενο διάστημα για να μπει οριστικό τέλος στη φτώχεια, την ανεργία, την εκμετάλλευση και τα μέτρα χωρίς ημερομηνία λήξης».

902

Σε αργό «θάνατο» το ΤΕΙ Κιλκίς

Σε αργό «θάνατο» το ΤΕΙ Κιλκίς

Αντί αναβάθμισης και μεταφοράς στο νέο κτήριο το παράρτημα ΤΕΙ Κιλκίς κινδυνεύει πλέον με εξαφάνιση καθώς το Υπουργείο Παιδείας κωφεύει σε κάθε πρόταση. Ελλιπώς γίνονται τα μαθήματα ιδιαίτερα τα εργαστήρια καθώς ο υπερσύγχρονος εξοπλισμός παραμένει πακεταρισμένος αφού δεν υπάρχει χώρος για να αναπτυχθεί. Και οι Σέρρες θέτουν πλέον με έγγραφό τους προς το Υπουργείο Παιδείας τρεις προϋποθέσεις για να αποδεχθούν την παραχώρηση του νέου κτηρίου από το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.
Δεν είναι καν συγχωρητέα δημοσιογραφική υπερβολή: Το παράρτημα Κιλκίς του ΤΕΙ ωθείται λόγω κυβερνητικής αδιαφορίας σε «αργό θάνατο» και ενόψει της αναθεώρησης του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το μέλλον του φαντάζει δυσοίωνο.
Το παράρτημα, αν και μοναδικό πανελλαδικά με αντικείμενο σπουδών την σχεδίαση και παραγωγή ενδύματος,  λειτουργεί κυριολεκτικά χάρη στο φιλότιμο των ελάχιστων εκπαιδευτικών λειτουργών του, αφού επί χρόνια διαθέτει δυο μόνιμους καθηγητές από τους 10 που προβλέπονται. Και παρά τις εγνωσμένες ελλείψεις του ακόμα και πρόσφατα σε προκήρυξη του μητρικού ΤΕΙ Κ. Μακεδονίας (Σερρών) 10 θέσεων μόνιμου προσωπικού δεν προβλέφτηκε καμιά θέση για το Κιλκίς. Η συνδυαστική δράση της έλλειψης προσωπικού με την ασφυξία χώρου, καθώς ο υπερσύγχρονος εξοπλισμός που παραλήφθηκε εδώ και ενάμιση χρόνο παραμένει πακεταρισμένος λόγω μη αξιοποίησης του νέου κτηρίου, αναγκαστικά υποβαθμίζει την ποιότητα των σπουδών. Τα εργαστήρια διεξάγονται πλημμελώς  και ενόψει της αναθεώρησης του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα πάντα συνηγορούν  σε δυσάρεστη τροπή για αυτό καθ’ εαυτό το μέλλον  του παραρτήματος στο Κιλκίς.
Ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες μας, στις Σέρρες προετοιμάζονται για κάθε ενδεχόμενο ενόψει της οψέποτε παραχώρησης του νέου κτηρίου. Σημειώνουμε ότι το μητρικό ΤΕΙ Σερρών θεωρεί ως καλύτερη και μόνη  λύση την  αναβάθμιση του παραρτήματος σε πλήρη σχολή. Προς επίρρωση των ανωτέρω είναι χαρακτηριστική η τελευταία αντίδρασή του.

Με τρεις προϋποθέσεις η παραχώρηση
Αποκαλύπτουμε σήμερα την τελευταία απόφαση  της συνέλευσης του ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας (13 Μαρτίου 2016) που ελήφθη ύστερα από εισήγηση του αντιπροέδρου του ιδρύματος Αναστάσιου Μωυσιάδη, απόφαση που εστάλη ήδη στο Υπουργείο Παιδείας, στους βουλευτές της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και στους βουλευτές των ν. Σερρών και Κιλκίς  και παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον αναφορικά με την τύχη του παραρτήματος.

Το ΤΕΙ Κ. Μακεδονίας λοιπόν για να δεχθεί την παραχώρηση του νέου κτηρίου θέτει τρεις προϋποθέσεις, ως εξής:

Α. Να έχει ολοκληρωθεί η οριστική παραλαβή του έργου (νέου κτηρίου) από τον ανάδοχο εργολάβο και μάλιστα αφού προηγηθεί καταγραφή σε ποια κατάσταση θα παραλάβει το κτήριο από το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.
Β. Επειδή το νέο κτήριο εκτείνεται σε έκταση 6.000 τ.μ. που υπερκαλύπτει τουλάχιστον δυο φορές της ανάγκες του τμήματος σχεδιασμού και τεχνολογίας ένδυσης, ένα μεγάλο μέρος των εγκαταστάσεων θα παραμείνει ανενεργό. Κι αν αυτό διαπιστωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ε.Ε. ότι δηλαδή χρησιμοποιήθηκαν κοινοτικά κονδύλια για ένα κτηριακό συγκρότημα σε μεγάλο ποσοστό μη αναγκαίο,  υπάρχει ήδη «δεδικασμένο» για επιβολή υψηλών προστίμων στον ιδιοκτήτη του έργου κατά τη στιγμή του ελέγχου. Κι επειδή το ΤΕΙ Κ. Μακεδονίας δεν επιθυμεί να αναλάβει παρόμοια ευθύνη θα πρέπει το Υπουργείο να δεσμευθεί πριν την παραχώρηση του κτηρίου στην έγκριση δυο επιπλέον τμημάτων ώστε μαζί με το υπάρχον να σχηματίσουν τη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών που θα καλύψει όλο το κτηριακό συγκρότημα. Προτείνει λοιπόν για το Κιλκίς το τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Διακόσμησης και Σχεδιασμού Αντικειμένων που μεταφέρεται από το 2018 στην Αθήνα και τη λειτουργία τμήματος Γραφιστικής, όχι ως ανεξάρτητου τμήματος, αλλά ως κατεύθυνσης στο υφιστάμενο στις Σέρρες τμήμα.

Γ. Για τις ανάγκες φύλαξης, καθαρισμού, θέρμανσης, τηλεφωνικών τελών και ύδρευσης  του νέου κτηρίου απαιτείται ένας λειτουργικός προϋπολογισμός 910.000 ευρώ. Και το ποσόν αυτό πρέπει να χορηγηθεί στο ΤΕΙ Κ. Μακεδονίας επιπλέον του προϋπολογισμού που εγκρίνεται για τις ανάγκες του ιδίου στις Σέρρες.

 Η πλέον ανησυχητική όμως παράγραφος της απόφασης περιέχεται αμέσως παρακάτω. Αναφέρει η απόφαση της Συνέλευσης:
«Θεωρούμε επιπλέον εξαιρετικά σημαντικό να δεσμευθεί η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας ότι στην επερχόμενη νέα αναδιάρθρωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην χώρα δεν θα υπάρξει κατάργηση του τμήματος Σχεδιασμού και Τεχνολογίας Ένδυσης ή υποχρεωτική μεταφορά του στις κτηριακές εγκαταστάσεις του ΤΕΙ Κ. Μακεδονίας στις Σέρρες. Διότι, εάν αυτό είναι στις προθέσεις του Υπουργείου Παιδείας, τότε πραγματικά παρέλκει κάθε περαιτέρω συζήτηση επί του θέματος παραλαβής του κτηριακού συγκροτήματος στο Κιλκίς από το ΤΕΙ Κ. Μακεδονίας.»
Οι έχοντες νου νοήτωσαν. Στο καθεύδον Κιλκίς.

Το άρθρο είναι από τις εφημερίδες του Κιλκίς «Ειδήσεις» και «Πρωϊνή»)