Γιατί οι Σέρβοι μας θεωρούν αδέλφια

Ε Π Ω Ν Υ Μ Ω Σ

Γιατί οι Σέρβοι μας θεωρούν αδέλφια

(Με αφορμή τις τελετές για την λήξη

του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου)

Το Ζέιτενλικ (σερβικά: Српско војничко гробље на Зејтинлику) στους Αμπελοκήπους Θεσσαλονίκης είναι το μεγαλύτερο στρατιωτικό κοιμητήριο της Ελλάδας και τη  Βαλκανικής χερσονήσου και ένας χώρος μνήμης για τις νεότερες γενιές. Σ’ αυτό είναι θαμμένοι 20.500 στρατιώτες των συμμάχων της Αντάντ, που πολέμησαν στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.  Σέρβοι, Ρώσοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Βρετανοί.  Οι θαμμένοι Σέρβοι ανέρχονται σε 7.500. Ζέϊντελικ στα τούρκικα σημαίνει ελαιώνας από τις πολλές ελιές που υπήρχαν παλιότερα εκεί πριν την ίδρυση των κοιμητηρίων το 1920.

Μπορεί ο μέσος Θεσσαλονικιός να μην το πολυξέρει και ο μέσος Έλληνας να μην το έχει ξανακούσει όπως και εγώ το αγνοούσα αν και από το 1963 κατοικούσα μόνιμα στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης. Ήξερα απλώς ότι είναι νεκροταφείο, αλλά το κοιμητήριο του Ζέιτενλικ αποτελεί σπουδαίο τόπο προσκυνήματος και μνήμης για τους Ρώσους και ιδίως για τους Σέρβους, αλλά και για μας του Έλληνες..

Εκεί γύρω στο 1980 περνούσα με τη βέσπα με την οποία κυκλοφορούσα μέσα στην πόλη για να πηγαίνω πιο εύκολα στις βλάβες ως ψυκτικός και  για καλή μου τύχη  εκείνη την ώρα κατέφθανε ένα μεγάλο γκρουπ με Σέρβους επισκέπτες. Μου έκανε εντύπωση πόσο σοβαροί και σκυθρωποί ήταν , με τη θλίψη ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους , γι αυτό παρκάρισα και τους ακολούθησα. Άκουγαν με ενδιαφέρον την ξεναγό τους που τους οδήγησε στο Σερβικό κοινοτάφειο .

Το πρώτο πράγμα που συναντάς όταν εισέρχεσαι στο νεκροταφείο, είναι ένα υπέροχο, μνημειώδες κτήριο με τρούλο και σταυρό επάνω του. Από τα όσα κατάλαβα στις επιγραφές, επρόκειτο για σερβικό κοινοτάφιο -εξού και οι βυζαντινές εικόνες αγίων. Αν και το κτίριο  φαινόταν συμπαγές, χωρίς είσοδο στην μπροστινή ή τις πλαϊνές του πλευρές, στο πίσω μέρος υπήρχε μία μικρή πόρτα. Δίπλα της υπήρχε ένα τραπεζάκι και πάνω του μερικά κρασοπότηρα, μπουκάλια με κρασί και σλιμοβίτσα , πλαστικά ποτήρια και κεράσματα. Κατεβήκαμε μία σκάλα, αρκετά κάτω από την επιφάνεια και μπήκαμε σε έναν ανέλπιστα μεγάλο χώρο. Κοίταζα τριγύρω μου εντυπωσιασμένος. Ένα υπόγειο, γιομάτο αντικείμενα των νεκρών στρατιωτών, αλλά και λάβαρα και σημαίες και αφιερώματα των συγγενών τους. Φωτογραφίες, παράσημα, χειροτεχνίες, ρολόγια. Υλικό για να γεμίσει ένα μουσείο ολάκερο, βρισκόταν αραδιασμένο μπροστά μας. Και το συγκλονιστικότερο! δεξιά και αριστερά από την αίθουσα αυτή, ξεκινούσαν μεγάλοι διάδρομοι που οδηγούσαν σε ένα μικρό λαβύρινθο από υπόγειες στοές. Στα τοιχώματά τους, τάφοι και ονόματα. Ειλικρινά το λέω, από τα πιο εντυπωσιακά πράγματα που έχω δει. Ένα οστεοφυλάκειο με 5.500 οστά νεκρών ηρώων-σιωπηλών μαρτύρων της ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Η συγκίνησή μου μεγάλη. Και πώς να μην βουρκώσεις… από τότε πήγα και άλλες φορές , αλλά η πρώτη  συγκλονιστική εμπειρία μοναδική και αξέχαστη… Δύσκολα θα βρεις σέρβικη οικογένεια χωρίς θύμα στον Α΄παγκόσμιο  πόλεμο. Η δύναμη των Σέρβων έφτανε τους 160.000 στρατιώτες. Το ένα τρίτο δεν γύρισε πίσω…

Το κυρίως κτίριο του Σερβικού κοινοτάφειου στο Ζέιντελικ

Από το υπόγειο Σέρβικο Μουσείο στο Ζέιντελικ

Ποιοι είναι οι Σέρβοι και από πού ήρθαν

Προερχόμενοι από την περιοχή όπου σήμερα η Πολωνία,  εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια τον 6ο και τον 7ο αιώνα, όπου στη συνέχεια αφομοιώθηκαν από τον τοπικό πληθυσμό (Ιλλυριούς, Θράκες, Δάκες, Ρωμαίους και Κέλτες) Στα τέλη του έβδομου αιώνα οι Σέρβοι βρίσκονταν εγκατεστημένοι σε μια ορεινή περιοχή που οριζόταν από τους ποταμούς Ίμπαρ στα ανατολικά, Νέρετβα στα νοτιοδυτικά, Μπόσνα στα δυτικά και Σάβα στα βόρεια. Στα τέλη του 7^ου μέχρι τα μέσα του 8^ου αιώνα αυτόνομες νησίδες Σλάβων, διάσπαρτες ανάμεσα στους Έλληνες  κάνουν επιθέσεις  και λεηλασίες και κατεβαίνουν μέχρι την Πελοπόννησο όπου ακόμη υπάρχουν πολλά Σλαβικά τοπωνύμια. Αυτές ήταν και οι μοναδικές συγκρούσεις με τους Σέρβους. Από τότε δεν πολεμήσαμε ποτέ Έλληνες εναντίον Σέρβων!

Οι σχέσεις των Σέρβων με το Βυζάντιο

Η ομαλή ένταξη τους στη βυζαντινή κοινωνία γίνεται τον 9ο και 10ο αιώνα και ο  εξελληνισμός τους σε τρία (3) στάδια üΣτρατιωτική υποταγή üΕκχριστιανισμός üΑφομοίωση κοινωνική/εθνολογική .

Οι αυτοκράτορες του Βυζαντίου από την εποχή του Ηράκλειου Α΄ (610-641) και μετέπειτα, επιθυμούσαν διακαώς τον εκχριστιανισμό των Σλάβων και ιδιαιτέρως των Σέρβων, γεγονός που θα δρούσε θετικά στην οργανική ένταξή τους στη ζωή της χριστιανικής Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Το 863 ο Ρατισλάβος , ηγεμόνας των Σλάβων, ζητά από τους Βυζαντινούς να στείλουν ιεραποστόλους, για να διδάξουν στο λαό του το χριστιανισμό. • Ο Μιχαήλ Γ΄, αυτοκράτορας του Βυζαντίου , δέχτηκε το αίτημά του και ο πατριάρχης Φώτιος ανέθεσε το έργο σε δύο αδέλφια από τη Θεσ/νίκη,τον Κύριλλο και το Μεθόδιο. • Παρέμειναν εκεί για 3 χρόνια. Η σημασία του έργου του Κύριλλου και Μεθόδιου είναι μεγάλη. Διαμόρφωσαν τη γραπτή γλώσσα των Σλάβων,  Εκχριστιάνισαν τους Σλάβους ,  Οργάνωσαν την εκκλησία τους και συνέβαλλαν στην ανάπτυξη φιλικών δεσμών ανάμεσα στους Σλάβους και στο Βυζάντιο. Ο Χριστιανισμός βοήθησε τα σλαβικά έθνη.

Οι δεσμοί Βυζαντίου και Σερβίας τονώθηκαν και με γάμους μεταξύ των βασιλικών οικογενειών των δύο χωρών, που αποτελούσαν μια ιδιόμορφη διεθνή αναγνώριση για το κράτος της σερβικής δυναστείας :  1) Ο Στέφανος , γιος του Νεμάνια, παντεύεται την Ευδοκία, ανεψιά του Ισαάκιου Κομνηνού(1190).  2) Ο βασιλιάς Ράντοσλαβ παντρεύεται την Άννα,κόρη του ηγεμόνα του δεσποτάτου της Ηπείρου (1219). 3) Ο βασιλιάς Μιλούτιν παντρεύεται την Σιμωνίδα, κόρη του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β΄Παλαιολογου (1299).  4) Ο βασιλιάς Στέφανος Ντετσάνσκι παντρεύεται την Μαρία Παλαιολογίνα (1324). 5) Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μανουήλ Β΄Παλαιολόγος παντρεύεται την Ελένη Δραγάση , κόρη του Σέρβου άρχοντα Κων/νου Δραγάση (Ντράγκας).  6) Ο Τζούρατζ Μπράνκοβιτς παντρεύεται την Ειρήνη Καντακουζινού, δισέγγονη του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄Καντακουζινού (1414).  7) Ο Λάζαρος Μπράνκοβιτς παντρεύεται την Ελένη Παλαιολογίνα, κόρη του δεσπότη του Μωριά…

Οι Σέρβοι σε μεγάλο βαθμό επηρεάστηκαν από τον ελληνικό πολιτισμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα κατά τα χρόνος της ηγεμονίας του Σέρβου αυτοκράτορα Στέφαν Ντούσαν. Ο Ντούσαν, ο οποίος είχε στεφθεί ως "Αυτοκράτορας των Σέρβων και των Ελλήνων", όρισε αμφότερες τη σερβική και την ελληνική ως επίσημες γλώσσες της αυτοκρατορίας του, έγραψε και υπέγραψε χάρτες στα ελληνικά, και ενέκρινε το Ανατολικό Ρωμαϊκό δίκαιο. Προσπάθησε να συνθέσει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ως μία σερβική-ελληνική αυτοκρατορία. Ο νομικός κώδικάς του (Zakonik), διακήρυττε την ισότητα των Ελλήνων και των Σέρβων σε όλες του τις κτήσεις και επιβεβαίωσε τα προνόμια που παραχώρησαν στις ελληνικές πόλεις Βυζαντινοί αυτοκράτορες του παρελθόντος.

Τους επόμενους αιώνες, η ανεξαρτησία της Σερβίας αναγνωρίστηκε από τους Βυζαντινούς και οι δύο πλευρές είχαν ως επί το πλείστον φιλικές σχέσεις Οι Σέρβοι βοήθησαν τους Βυζαντινούς στη Μάχη του Σιρμίου (1167) και στη Μάχη της Καλλίπολης (1312). Η μονή Χιλανδαρίου στο Άγιον Όρος έγινε ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά και θρησκευτικά κέντρα του σερβικού λαού. Κάποιες Βυζαντινές οικογένειες βρήκαν καταφύγιο στη Σερβία στα τέλη του 14ου και τις αρχές του 15ου αιώνα, μετά την Οθωμανική κατάκτηση. Οι δύο τελευταίοι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες είχαν σερβική καταγωγή από την πλευρά της μητέρας τους.

Οι σχέσεις των Σέρβων με το Βυζάντιο εν γένει κύλησαν ήρεμα και έτσι δεν καταγράφηκαν στην Ιστορία που μαθαίνουμε στα ελληνικά σχολεία.

Το Κοσσυφοπέδιο είναι ιερός τόπος για τους Σέρβους. Εκεί βρίσκονται τα ιερά και τα όσια του Σερβισμού. Είναι μαζί όπως για μας Η Πόλη, η Ακρόπολη, το Άγιο Όρος γιατί εκεί έχουν γραφτεί οι πιο αιματηρές και πιο λαμπρές σελίδες της Ιστορίας τους. Κατά πρώτον στο Κοσσυφοπέδιο έγινε η μεγάλη μάχη που έκρινε την ελευθερία όχι μόνο της Σερβίας αλλά ολόκληρης της Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης, ίσως δε και της καταρρέουσας αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης. Στη μάχη αυτή που έγινε την 15η Ιουνίου 1389, οι Σέρβοι και οι συνασπισμένοι χριστιανικοί  λαοί της Βαλκανικής νικήθηκαν ολοκληρωτικά. Περίπου 35.000 χριστιανοί και 100.000 Τούρκοι σκοτώθηκαν. Ένα λαϊκό τραγούδι, το «Πέσμα», λέει πως το σερβικό κράτος πνίγηκε στο αίμα. Σήμερα η ημερομηνία αυτή αποτελεί Εθνική γιορτή για τους Σέρβους,

Κατά τη διάρκεια της δεύτερης βασιλείας του Σέρβου πρίγκιπα Μιχάηλο Ομπρένοβιτς (1860-1868) έλαβε χώρα μια προσπάθεια με στόχο την απελευθέρωση των Χριστιανών των Βαλκανίων, που οδήγησε στην υπογραφή της Πρώτης Συμμαχίας μεταξύ της Σερβίας και του Βασιλείου της Ελλάδος στις 14/26 Αυγούστου 1867. Στα επόμενα εκατό χρόνια, οι δύο χώρες υπέγραψαν άλλες πέντε συμφωνίες και άλλες πράξεις.

Τον Μάιο του 1913 υπογράφηκε στην Αθήνα το Πρωτόκολλο των Αθηνών μεταξύ του Βασιλείου της Ελλάδος και του Βασιλείου της Σερβίας και στη συνέχεια την 1η Ιουνίου η Στρατιωτική Σύμβαση στη Θεσσαλονίκη. Το εν λόγω Πρωτόκολλο καθόρισε το αποτέλεσμα και τους νικητές του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου. Στη Σερβία γίνεται συχνά θετική αναφορά στην επιμονή του Ελευθέριου Βενιζέλου στον σεβασμό του Πρωτοκόλλου κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, υπεγράφη στο Βελιγράδι το Σύμφωνο Φιλίας Ελλάδος-Γιουγκοσλαβίας (27 Μαρτίου 1929), με πρωθυπουργό τον Βενιζέλο. Στη συνέχεια, στις 9 Φεβρουαρίου 1934, υπογράφηκε στην Αθήνα το Βαλκανικό Σύμφωνο μεταξύ Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας, Τουρκίας και Ρουμανίας.

Η Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα ήταν τα μόνα βαλκανικά κράτη που πολέμησαν στην πλευρά των Συμμάχων από το 1941 έως το 1945. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, στην περίοδο της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, υπήρξε μια νέα προσέγγιση μεταξύ των δύο λαών. Ο ελληνικός λαός έστειλε τεράστια ανθρωπιστική βοήθεια προς τον σερβικό λαό στις πιο δύσκολες στιγμές του. Η «Καθημερινή» στις 26 Μαΐου 1999 δημοσίευσε έρευνα σύμφωνα με την οποία το 99,5% του πληθυσμού της Ελλάδας αντιτάχθηκε στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Σερβία και το Μαυροβούνιο. Με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές έγιναν πολύ μεγάλες κινητοποιήσεις στην Ελλάδα ενάντια στην επέμβαση των Αμερικανο-Νατοϊκών δολοφόνων. Εξαπέλυσαν έναν ανελέητο πόλεμο ενάντια στον Σερβικό λαό που αντιστάθηκε ηρωικά στη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας για μια δεκαετία! Την ευγνωμοσύνη των Σέρβων την γνωρίσαμε στις πολλές επισκέψεις μας στο Βελιγράδι και κατά τη διάρκεια των ΝΑΤΟίκών βομβαρδισμών και αμέσως μετά στις επισκέψεις μας στην γειτονική φίλη χώρα με αποστολές του Δήμου Κιλκίς και των παλαιμάχων του Κιλκισιακού με την πολύτιμη βοήθεια του Σερβικού Προξενείου Θεσσαλονίκης και της Μιλένας... Να μην μπω σε λεπτομέρειες…

Μερικά από τα «κατορθώματα» των Αμερικανο-Νατοϊκών ιμπεριαλιστών δολοφόνων με του βομβαρδισμούς στο Βελιγράδι

Ένα παιδί του πολέμου μας λέει

Η Ιβάνα Κνέζεβιτς παιδί του πολέμου από τα χιλιάδες που φιλοξενήθηκαν στην Ελλάδα, μας λέει:

«Τα ΜΜΕ προβάλουν τους Έλληνες σαν γείτονες και αδέρφια, όπως αδέρφια θεωρούμε και τους Ρώσους. Οι μισοί Σέρβοι τουρίστες πάνε στην Ελλάδα για διακοπές το καλοκαίρι. Φυσικά αυτή είναι οι γνώμη που έχουν οι Σέρβοι για τους Έλληνες.

Οι Σέρβοι δε θα ξεχάσουν ποτέ τη φιλοξενία των Ελλήνων στην Κέρκυρα κατά τη διάρκεια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. Δεν ξεχνούν τη συμπαράσταση του Ελληνικού λαού κατά τη διάρκεια των πολέμων, που είχαν αποτέλεσμα τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Οι Σέρβοι αισθάνθηκαν το ενδιαφέρον και την αλληλεγγύη του ελληνικού λαού. Η εμπειρία μάς διδάσκει ότι η βοήθεια και η στήριξη στις πιο δύσκολες στιγμές μένει για πάντα στη θύμησή μας».

Από τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις του ΚΚΕ και του ΠΑΜΕ στο Βελιγράδι

Τα συννεφάκια στις σχέσεις.

Στις σχέσεις των δύο χωρών-λαών υπήρχαν και συννεφάκια. Εντάξει αυτά συμβαίνουν και στα πιο αγαπημένα αδέλφια.

Το "Λιέτουβα-Λιέτουβα" των Ελλήνων φιλάθλων, των «επιστημόνων» της Αττικής εκείνον τον Ιούλιο του 1995 στον τελικό με τους Λιθουανούς ηχεί ακόμα στ’ αυτιά μας, οι αποδοκιμασίες στην απονομή, η γιούχα στον εθνικό ύμνο των Σέρβων, τα υψωμένα τρία δάκτυλα των Σέρβων (το σήμα της Ορθοδοξίας) με επικεφαλής τον

Ίβκοβιτς… Ήταν τότε που ΠΑΟΚ και Άρης κάλεσαν την Εθνική Μπάσκετ Σερβίας να έρθει για φιλικά στη Θεσσαλονίκη για αποκατάσταση των σχέσεων…

Κώστας Πινέλης

Kpinelis.blogspot.gr

14-12-2018

(Δημοσίευση στις εφημερίδες «Ειδήσεις» και «Πρωϊνή» του Κιλκίς)