Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου 2018

Νίκος Ξυλούρης. σαν σήμερα πριν 38 χρόνια έφυγε για πάντα ο αρχάγγελος της Κρήτης



Σαν σήμερα σίγησε για πάντα ο «Αρχάγγελος της Κρήτης»: 38 χρόνια από τον θάνατο του Ν. Ξυλούρη


Ο Νίκος Ξυλούρης έφυγε νωρίς, στα 43 του χρόνια από καρκίνο, σε νοσοκομείο του Πειραιά, αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό στην μουσική σκηνή της Ελλάδας, αλλά τα τραγούδια του συντροφεύουν για πάντα τους αγώνες και τις επαναστάσεις. 
Στην μνήμη του και σαν ελάχιστη τιμή αναδημοσιεύω το άρθρο που έγραψα για τις εφημερίδες που συνεργάζομαι «Ειδήσεις» και «Πρωϊνή» του Κιλκίς τον Φλεβάρη του 2005

Ο «Αρχάγγελος» της Κρήτης
 «Αυγή τσ’ αυγής θα σηκωθώ να φύγω απού το
Κάστρο ν’ απλώσω όρτσα τα πανιά κι όπου το
βγάλει η άκρη να σούρω να ξημερωθώ εις την
κορφή του Γιούχτα και να με φέρουν οι αετοί
βόλιτα στη Μαδάρα να κάτσω να ξεκουραστώ
 στων ανταρτώ τσι στράτες ν’ ακούσω πέρδικας
φωνή  ‘ποπάνω στη Σελένα να λέει: «για σένα
τραγουδώ».
(λαικό τραγούδι της Κρήτης)

Το 1982 είχαμε φέρει σαν διοίκηση του Δήμου Νεάπολης Θεσσαλονίκης τον Χρήστο Λεοντή για συναυλία. Μετά, στο καθιερωμένο γεύμα, τον ρωτήσαμε γιατί  παίχθηκαν στη συναυλία τόσα λίγα τραγούδια του,  από αυτά που ερμήνευσε ο Νίκος Ξυλούρης. Τότε ο  συνθέτης μας είπε θαρρετά, μπροστά στους συνεργάτες του καταξιωμένους τραγουδιστές. «Εκείνος είχε καρδιά, είχε ψυχή. Έχουν αυτοί καρδιά και ψυχή για να τραγουδήσουν τέτοια τραγούδια;» και μας διηγήθηκε ένα περιστατικό. «Όταν κάναμε πρόβες το Καπνισμένο Τσουκάλι στο σπίτι μου, ξέροντας τις δυσκολίες που περνούσα εκείνο το διάστημα, μου άφησε, φεύγοντας, χωρίς να το αντιληφθώ 1.500 δρχ. πάνω στο τραπέζι. Όταν την άλλη μέρα διαμαρτυρήθηκα, μου είπε ταπεινά. Σε παρακαλώ, είμαστε συνεργάτες και φίλοι πάρτα να πληρώσεις το νοίκι σου και να πορευτείς λίγες μέρες. Αυτός ήταν ο Ξυλούρης. Ένας μεγάλος άνθρωπος, η προσωποποίηση της ευγένειας, της καλοσύνης και ακόμη η πεμπτουσία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας της δικαιοσύνης και της ελευθερίας».
Ήταν το 1969 όταν πρωτοακούσαμε τον Νίκο Ξυλούρη από το βινύλιο. Η αίσθηση ήταν συγκλονιστική. Τα στοιχεία από την παράδοση στη μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, οι θαυμάσιοι στίχοι του Κώστα Γεωργουσόπουλου (Κ.Χ. Μύρη), αλλά προπάντων η ερμηνεία του Νίκου Ξυλούρη, του τραγουδιστή με την παιζογελαστή, αλλά συνάμα επικολυρική φωνή. Η ερμηνεία του κουβαλούσε παράδοση αιώνων συνταιριάζοντας τον βυζαντινό ψάλτη και τον Ακρίτη, με τον λαϊκό τροβαδούρο. Έτσι όλη η παρέα γίναμε φανατικοί «Ξυλουρικοί».
Όταν λίγο αργότερα, σε μια εκδήλωση της Νομικής στη Θεσσαλονίκη τον γνωρίσαμε από κοντά, γνωρίσαμε και ένα καταπληκτικό άνθρωπο και έτσι ολοκληρώθηκε η εικόνα και αυξήθηκε η αγάπη και η εκτίμησή μας. από τότε δεν αφήσαμε καμιά εμφάνισή του. Τι να πρωτοθυμηθώ. Μπουάτ Αγράμπελη, συναυλία Ξαρχάκου στο γήπεδο του ΠΑΟΚ… αλλά δεν ήταν μόνο στη Θεσσαλονίκη. Κατεβήκαμε πολλές φορές στην Αθήνα για να τον ακούσουμε. Μια φορά πήγαμε στην Μπουάτ Λήδρα στην πλάκα, εκεί όπου «ιερουργούσε» ο «Αρχάγγελος» της Κρήτης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος κρατούσε «τα άγια των αγίων» και εμείς οι «πιστοί» προσκυνούσαμε και «κοινωνούσαμε των αχράντων μυστηρίων». Στη μπουάτ Λήδρα, στα 250 τ.μ. ελεύθερης Ελλάδας μέσα στην σκλαβιά που είχε επιβάλει η Χούντα. Όταν λοιπόν τέλειωσε το πρόγραμμα και βγήκαμε έξω μας πλησίασαν μερικοί από τους ασφαλίτες που είχαν ζωσμένη την περιοχή και μας είπαν εν ψυχρώ ότι αν ξαναπατήσουμε εκεί θα μας στείλουν για «διακοπές» στα νησιά.
Κάθε φορά που τον βλέπαμε, τον πείθαμε να βρει λίγο χρόνο να τα πούμε και κάθε φορά διαπιστώναμε ότι πέρα από την μεγάλη φωνή που έμοιαζε να ανεβαίνει από τα φαράγγια της πατρίδας του σε κέρδιζε με αυτό το κάτι άλλο που είχε, κάτι το ασυνήθιστο. Το ασυνήθιστο, δηλαδή, φαινόμενο να είναι ότι και η φωνή του και η φωνή του να είναι ότι ήταν και αυτός.
Γι αυτό τα τραγούδια του συνεχίζουν να τραγουδιούνται  με απίστευτο πάθος, ενθουσιασμό και αγάπη, όχι μόνο από μας τους «Ξυλουρικούς» ή από όσους έζησαν την σύντομη πορεία του των 10 χρόνων, αλλά αποκτούν καινούργιους φίλους, τα μοιράζονται και τα ξαναμοιράζονται γενιές, μας προσκαλούν και μας ξαναπροσκαλούν να τα αφουγκραστούμε, να νοιώσουμε τα μηνύματά τους.
«Άϊντε θύμα, άιντε ψώνιο
Άιντε σύμβολο αιώνιο
Σαν ξυπνήσεις μονομιάς
Θάρτει ανάποδα ο ντουνιάς»
Και ο Νίκος είναι πάντα εδώ μέσα από τα τραγούδια του που αποτελούν σημείο αναφοράς για τη γενιά μου και παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιές, αλλά και αυτές που θα έρθουν να δώσουν τη μάχη στους δύσκολους καιρούς…
Αξέχαστε Νίκο, Νίκο μας. Στα 25 χρόνια απ’ ότε έφυγες άλλαξαν πολλά. Ζούμε σε καιρούς γενικής έκπτωσης και ελλειμμάτων στις αξίες, στα οράματα, στα ιδανικά και τον πολιτισμό. Είμαστε στην εποχή που «τα ήμερα κτυφτήκανε και βγήκαν τα θρασίμια».
Γι αυτό το κενό που άφησες είναι μεγάλο και δυσαναπλήρωτο και η θύμησή σου βασανιστική…
Κώστας Πινέλης



1 σχόλιο:

  1. Προβάλλουμε το θέμα σου στη γνωστή στήλη ΕΜΦΑΣΗ του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη" (βρίσκεται στην κάθετη δεξιά μπάρα του blog μας - με το χαρακτηριστικό σκίτσο με τον πιτσιρικά που μοιράζει εφημερίδες). Εκεί με ένα "κλικ" ο αναγνώστης μεταφέρεται απευθείας στη δική σας ιστοσελίδα.
    Καλή συνέχεια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή